شنبه ۳۱ خرداد ۱۴۰۴ - 
جایگاه صدرا در حکمت، سیاست و فلسفه:
اول خرداد، روز بزرگداشت صدرالمتالهین شیرازی، بنیان‌گذار مکتب حکمت متعالیه، یادآور نقش بی‌بدیل او در فلسفه اسلامی است. ملاصدرا با ارائه حکمت متعالیه، تحولی شگرف در اندیشه‌های فلسفی و عرفانی ایجاد کرد. این گزارش به بررسی نوآوری‌های صدرالمتالهین، به‌ویژه اصل حرکت جوهری، و نسبت اندیشه سیاسی او با چالش‌های جهان مدرن می‌پردازد.
کد خبر: ۳۹۸۱۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۰۷
نسبت سیاست و جامعه از نگاه علیرضا بلیغ و محمد باقری:
سیاست ورزی را می توان یکی از اصول پایه ای ارتقاع اجتماعی محسوب کرد به شرطی که این حوزه آلوده به سیاست بازی و سیاسی کاری نشود. آلودگی حوزه سیاست به انواع انحرافات ، مسلما باعث سیاست زدایی و سیاست گریزی شده که بنوعی خودش سیاست ورزی جدید است . سوال اینجاست که آیا این برداشت که جامعه ما در وضعیت سیاست‌زدایی قرار دارد، برداشتی درست است و آیا می‌توان درباره فرمی جدید از سیاست در ایران بحث کرد؟ سال گذشته که اعتراضات در جریان بود، قصد داشتیم به‌صورت بنیادی به این مساله بپردازیم که جامعه با چه بحران‌هایی مواجه است که شکلی از اعتراض را در ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱نشان می‌دهد. مجموعه‌ای از گفت‌وگو را شکل داده و وقتی که آنها را کنار هم قرار دادیم، به این نتیجه رسیدیم ظاهرا هم جامعه ما و هم دولت‌ها یکی پس از دیگری در فهم وضعیتی که دچارش هستند، مشکل دارند. شرایطی که می تواند به تئوری سیاست زدگی، سیاست گریزی و سیاست زدایی شدگی جامعه ایرانی ، قوت بخشد.
کد خبر: ۳۹۵۲۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۱
حامد قدیری، عضو هیات‌علمی دانشگاه ادیان و مذاهب:
زندگی چیست و چگونه باید درباره آن تامل شود؟ این دو پرسش ظاهرا سرآمد پرسش‌هایی است که حالا به صورت جدی در صحنه اجتماعی خود را نمایان کرده است. دیگر نمی‌توان به سادگی از این پرسش‌ها عبور کرد، چرا‌که پرسش‌های فعلی دورنمایه سیاسی و اجتماعی دارند، هر‌چند که علی‌الظاهر خیلی به آنها توجه نشود.
کد خبر: ۳۹۵۲۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۳
دکتر سیدمحمدحسن مومنی، استاد خارج فقه حوزه:
اخلاق ذات دین است حتی اخلاق بخشی از دین هم نیست اینکه بگوییم دین حوزه عقاید، احکام و اخلاق است ناشی می شود از یک نگاه مبتنی بر فلسفة یونانی یا تقسیمی که غرضش توجه به عمق و هویت دینی نیست. برای اینکه اخلاق ذات و حقیقت دین است از آیات و روایاتی که اشاره خواهم کردم معنای ذاتی بودن و اصالت اخلاق در دین به روشنی به دست می آید منتها دایره اخلاق و دامنه و گستره اخلاق، گستره وسیعی است که می توانیم دو حوزه کلی را نام ببریم: یکی، «اخلاق بنیادی» که همه معارف و عقاید را پوشش می دهد یعنی همان اعتقادات هم در واقع اخلاق است منتها اخلاق عقیدتی و معرفتی. و بخش دوم که معمولاً در مباحث اخلاقی به خصوص در مقام وعظ، نصیحت و اندرز به آن توجه می شود، «اخلاق کاربستی» است و حوزه رفتار بشری را پوشش می دهد،دکتر مومنی معتقد است که ،کسانی که دغدغه دین و ترویج دین دارند، باید بدانند که اگر قرار است جامعه اصلاح شود حتماً باید روی پایبندی و التزامات جامعه کار کنند. وقتی برای شخصی دین و اصول اخلاقی اهمیت ندارد، نمی توان از او انتظار داشت که رفتار اخلاقی و دینی داشته باشد و در این بخش حتماً نیاز داریم که کار بیشتری شود.
کد خبر: ۳۹۴۶۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۶
سهند ایرانمهر:
هانا آرِنْت (زادهٔ ۱۴ اکتبر ۱۹۰۶ در لیندن–لیمر، هانوفر – درگذشتهٔ ۴ دسامبر ۱۹۷۵ در نیویورک)، فیلسوف سیاسی و تاریخ‌نگار آلمانی-آمریکایی بود. هانا آرنت، از مهم‌ترین اندیشمندانی بود که آرا و افکارش تأثیری ژرف در سدهٔ بیستم میلادی بر جای گذاشت. او سال‌ها در دانشگاه‌های ایالات متحده در رشتهٔ تئوری سیاسی تدریس کرد و از چندین کشور، ده‌ها دکترای افتخاری گرفت و برنده جایزهٔ آلمانی‌زبان لِسینگ و فروید شد. او از یهودیانی بود که از هولوکاست جان سالم به در برد و به ایالات متحده مهاجرت کرد. زمینهٔ فلسفه و آثار او، موضوعاتی همچون دموکراسی مستقیم یا اقتدارگرایی و تمامیت‌خواهی حکومت‌های استبدادی است. در متن حاضر سهند ایرانمهر اقدام به تشریح منظونه فکری هانا آرنت به زبان ساده نموده است.
کد خبر: ۳۹۳۷۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۱
میزگرد رسانه با کیوان کثیریان ، شهرام مکری و حسام سلامت:
به اعتقاد مکری برای درک بهتر سانسور باید در جای سانسورچی نشست و از نگاه او و بر اساس ماموریت های او به مسئله نگاه کرد. اما بطور خلاصه می توانیم سانسور را به سه دوره تقسیم کنیم. مبنا بر این است که یک نظام حاکم داریم، یک نظام قدرت داریم و در سانسور به نظرم یکی از اتفاقات مهم این است که سازوکار رسیدن به این قدرت و رسیدن به این حاکمیت خیلی باید مورد توجه قرار بگیرد. وقتی می‌گوییم سانسور نمایندگی می‌کند یا گیت است یا پاکسازی می‌کند برای نظام قدرت [آن‌هم] در راستای نظام قدرت، اول باید ببینیم آن نظام قدرتی که از آن حرف می‌زنیم چقدر از مشروعیت، قدرت یا سازوکارش مورد توجه آن مجموعه یا مورد قبول مجموعه‌ای است که پاکسازی را به خاطرش انجام می‌دهد. در واقع، سانسورچی رابطه‌اش با اطلاعات و با نظام اطلاعاتی است. برای همین من وضعیت سانسور را به سه دوره مختلف تقسیم می‌کنم که فکر می‌کنم ما در دوره میانی هستیم و البته توجه من بیشتر به دوره سوم است. در دوره اول یک داستان بزرگ داریم که اکثریت جوامع آن داستان بزرگ را قبول می‌کنند. داستان بزرگ به دوران قبل از پرسشگری و به دوران قبل از تکثیر تفکر مربوط می‌شود. به محض اینکه ما می‌فهمیم هر کدام از آدم‌ها می‌توانند نظر خودشان را داشته باشند و نظر خودشان را برخلاف داستان بزرگ ابراز کنند، اینجاست که سانسور شروع می‌کند به رفتار کردن و حذف کردن. با توصعه جوامع و ایجاد جامعه چند صدایی و بوجود آمدن اطلاعات فراگیر و اگاهی عمومی، این نظام دیگر کاربرد نداشته و جز هزینه، فایده ای برای حاکمیت هم ندارد.
کد خبر: ۳۹۳۳۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۳
آسیب کوتوله های سیاسی :
از جمله سوالات بنیادینی که مردم در شرایط حاضر می‌پرسند این است که تا چه اندازه اتوپیایی که پس از انقلاب سال ۵۷ برای ایرانیان ترسیم شده بود، تحقق پیدا کرده است؟ با گذشت بیش از ۴۴ سال از عمر انقلاب آیا وعده‌هایی، چون حاکمیت قانون، تحقق اراده مردم، مردمسالاری، توسعه و... محقق شده اند؟ از دوران انقلاب و جنگ در دهه ۵۰ و ۶۰ خورشیدی گرفته تا برهه تحریم‌ها و کمبود‌ها و محرومیت‌های دهه‌های بعد، ایرانیان به امید تحقق دورنمایی بودند که در بحبوحه انقلاب برایشان ساخته شده بود. مردمی که دوم خرداد ۷۶ را رقم زدند، انتخابات ۹۲، ۹۶ و... را با مشارکت‌های بالا شکل دادند و در انتظار تحقق وعده‌ها نشستند و .... سه برخورد کاملا مشخص می‌توان با این نوع پرسشگری نمود. اول واپس زنی و انکار و زدن برجسب انحراف. دوم پیگیری اسیب شناسانه و بیان واقعیات و کناره گیری از توجیه گری و آماده سازی و اقدام برای اصلاح در گام دوم انقلاب. سوم، گفتن عبارت کلیشه‌ای به من چه و سیاست پدر مادر ندارد و کناره گیری از رسالت انسانی، شرعی، سیاسی خود. شما کدام راه را انتخاب می‌کنید و با کدام راهکار‌ها زاویه گرفته و می‌جنگید؟
کد خبر: ۳۹۳۳۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۱
مصاحبه امیر تاکی با دکتر بیژن عبدالکریمی؛
انسان همواره به دنبال پاسخ به چرایی‌های زندگی خود است. خواه این چرایی‌ها اساسی و ساختاری باشند و خواه جزئی و کم‌رنگ. چرایی «بودن» شاید اساسی ترینِ این چرایی‌هاست و با پاسخ به این پرسش، «چه شدن» که همان هدف و غایت است، معنا می‌یابد. هدف، انگیزه و غایت حرکت انسان وابسته به دانستن و پی بردن به پاسخ‌هایی است که برایش قانع کننده باشد. علاوه بر ایجاد هدف زندگی، این پاسخ اساسی، ارزش‌های هر انسانی را تشکیل خواهد داد. در پرتو این ارزش‌ها، چگونگی زیست او معین می‌شود؛ بنابراین در پرتو این پاسخ به چرایی بودن، هم سمت و سوی حرکت انسان مشخص شده و هم چگونگی و کیفیت زیست این حرکت هویدا می‌شود.
کد خبر: ۳۹۱۱۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۱۹
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی:
علیرضا بلیغ با بیان اینکه آدمی انسانیت خود را در ملاقات با امر قدسی جستوجو می‌کند، گفت: قرار گرفتن کعبه برای مسلمانان به نوعی علم جغرافیا را در جهان دستخوش تغییر قرار داد و دانش‌های جدیدی به‌دنبال آن پدید آمدند. لذا می‌توان گفت که جهت زندگی انسان در ملاقات با امر قدسی تعیین می‌شود.
کد خبر: ۳۹۰۵۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸
قدرت در شادمانی است؛
رالف والدو امرسون نوشته است «قدرت در شادمانی است». ما معمولاً شادمانی را نقطۀ مقابل قدرت و تلاشی غیرواقعی برای نشاط‌بخشیدن به اوضاع می‌دانیم. ولی امرسون می‌دانست شادمانی ذخیره‌ای برای خویشتن ماست، ابزاری برای شکل‌دادن به زندگی که می‌تواند جایگاه ما را در دنیای اجتماعی تغییر دهد و ما را به اجتماع وصل کند. در این روزها که موجی از اخبار بد جهان را احاطه کرده است، شادمانی شایستۀ توجه است.شادمانی که جایگاهش را از دست داده و نادیده گرفته می‌شود می‌تواند لحظه‌ای آرامش و حمایت را به همراه بیاورد. فایدۀ اصلی‌اش در زمان بحران پدیدار می‌شود. صرف‌نظر از تجاری‌شدن فرهنگ شاد و سرخوشیِ کاذب سیاستمان، شادمانی ابزاری است که معمولاً هنگام فراموشی، با ایجاد آزادی عاطفی، ما را از بندهایمان رها می‌کند. شادمانی، حتی با برداشت امروزی از آن، نوعی قدرت هیجانی است که نباید نادیده گرفته شود. شادمانی «امید» منجی‌گرایانه یا «خوش‌بینی» سیاست‌مدارانِ سطح پایین نیست. شادمانی نوید‌های ساده‌تری می‌دهد.
کد خبر: ۳۹۰۴۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۴
دوباتن، فرزند مدرنیته؛
تاکنون سه عنوان «هفت مهارت عاطفی برای خوب زیستن»، «فرهنگ به چه کار می‌آید» و «رام کردن سرمایه‌داری» از مجموعه‌ی «مدرسه‌ی زندگی» در انتشارات کرگدن منتشر شده است. بدین مناسبت، نشست هفتگی شهر کتاب در روز سه‌شنبه ۳۰ خرداد به تحلیل و بررسی فلسفه‌ورزی به سبک دوباتن اختصاص داشت. این نشست با حضور حمیده بحرینی و رضا بهرامی و مشارکت از راه دور ایمان فانی (استرالیا) و کاوه بهبهانی (شیراز) برگزار شد.
کد خبر: ۳۸۹۷۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۴
میزگرد دین و وقایع ۱۴۰۱:
محمدحسین نظری، خبرنگار:یکی از جنبه‌هایی که در ماه‌های گذشته درباره حوادث ۱۴۰۱ در گفتگو‌ها کمتر به آن پرداخته شده، سویه‌های دینی این حوادث بوده است. سوال این است که آیا پایگاه‌های دینی و دین به‌مثابه مرجع بیرونی نسبتی با این حوادث داشت و آیا از رفتارها، شعار‌ها و مواضع لیدر‌ها و کنشگران این حوادث می‌توان نکته‌ای در این باره استنتاج کرد؟ آیا حوادث اخیر به معنی گرایش عموم جامعه ایران به بی‌دینی است؟ برای پاسخ به این سوالات سراغ محسن صبوریان، عضو هیات‌علمی دانشکده علوم اجتماعی تهران و جبار رحمانی عضو هیات‌علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم رفتیم. مشروح این نشست را در ادامه از نظر می‌گذرانید.
کد خبر: ۳۸۷۰۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۱
چرا از جوش زدایی لذت می بریم؛
اخیرا گزارش شده که ویدیوهای ترکاندن جوش و از بین بردن چربی‌های جمع شده در زیر پوست، جزو کلیپ‌های پرطرفدار در وب سایت‌های پخش ویدیو هستند، اما دلیل این علاقه به دیدن تخلیه جوش چه می‌تواند باشد؟ آیا با نوعی اقدام غریزی مواجه هستیم یا تشدید اختلال های روانی؟ باید پذیرفت که علل زیادی برای علاقه به این کار و توجیه ان می توان ذکر نمود. اما در این بین، تاکید نوشتار حاضر روی نظریه زیبایی طلبی در جهان مدرن ، وسواس تشدید شده و نظریه نفرت یا بیزاری( خشکاندن عامل یا منشا ایجاد ناخوشایندی) ، قرار دارد. متن گرایشات توصیه ای و درمانی( پزشکی- روانشناسانه) نداشته و با نوعی نگاه شناختی، اقدام به بررسی موضوع نموده است.
کد خبر: ۳۸۵۳۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۲۷
گذر از برخورد قهری با جامعه؛
گفتمان حاکم امروز باید آزادی‌های فردی را که جامعه می‌خواهد درک کند. مشخصا یکی از مولفه‌های دوران مدرن و پسامدرن توجه به آزادی‌های فردی است. در دوران پس ازانقلاب اجازه داده نشده تا منتقدین یک تجمع رسمی داشته باشند و اگر اجازه اجتماع و اعتراض به جوانان داده می‌شد و هر از گاهی جوانان می‌توانستند خواسته‌های خود را مطرح کنند، هیچ گاه اتفاقات چند روز اخیر رخ نمی‌داد و شاهد انفجار مطالبات نبودیم. مقابله پلیسی و امنیتی با مسائل فرهنگی، نسلی و تحولات تاریخی بدترین نوع مواجهه است.
کد خبر: ۳۸۳۸۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۳
ناصر فکوهی؛
دنیا در نوعی گرایش فراگیر به سمت علوم فنی و فناوری رفته و دولت‌ها هم تمایل کمتری جهت سرمایه گذاری روی علوم انسانی و اجتماعی پیدا کرده اند. از طرف دیگر، در کشور‌های در حال توسعه به دلیل عدم رشد دموکراسی و ضعف آن، به همان میزان شاهد محدودیت ظرفیت دموکراتیک برای نقد اجتماعی و لذا دانش اجتماعی و انسانی می‌باشیم. تا جایی که بعضا برخی از دولت‌ها بدلیل آنکه علوم اجتماعی و انسانی باعث شکستن مربع شوم فردی (عصبانیت و ترس، هیجانات، لجبازی، ناامیدی) در سطح فرد شده، در سطح سازمان و نهاد باعث شکل گیری فرهنگ سازمانی می‌شود و در سطح کلان، باعث کنار نهادنقالب زندگی عرفی شده می‌گردد، از آن اجتناب دارند.
کد خبر: ۳۸۱۵۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۴
علی ربیعی؛
علی ربیعی نوشت: بهشتی آزادی را رمز بقا و پویایی انقلاب و جامعه می‌دانست. از طریق مداقه در متون بهشتی می‌توان شاهدِ نهادینه‌سازی حق انتخاب برای همه آحاد جامعه بود. این روزها، عدالت‌جویی و زندگی بر اساس حق انتخاب، موضوعاتی هستند که زمینه‌های سرکشی نسلی را به وجود آورده‌اند. ما هنوز نیازمند بازگشت به بنیان‌های نظری چگونگی شکل‌گیری انقلاب هستیم. این ارجاع می‌تواند راهی برای پیوند‌های نسلی باشد.
کد خبر: ۳۸۰۳۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۰۷
نقد عملکرد صدا و سیما؛
بیژن عبدالکریمی می‌گوید: به نظر من گفتمان انقلاب و حاکمیت سیاسی ما، اساسا درکی از سوژه مدرن، جهان مدرن و منطق مدرن ندارد. بسیاری از افرادی که در نهاد‌های ما فعالیت می‌کنند، بر اساس صلاحیت علمی انتخاب نشده‌اند، لذا کارشان حرفه‌ای نیست و همه این موارد دست به دست هم داده‌اند که ما از لحاظ رسانه‌ای صحنه را واگذار کرده‌ایم.
کد خبر: ۳۷۹۱۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۳/۱۳
دکتر محمد فاضلی؛
مقدس‌نمایی و ریای سیستماتیک تا وقتی تکثر و بروز و ظهور نسل جدید «برخی پدران» آنها را در معرض دید عمومی قرار نمی‌داد، و فضای مجازی دیده شدن ایشان در گوشه و کنار را به مسأله‌ای عمومی تبدیل نمی‌کرد، ابزار کارآمدی بود؛ اما حالا همه آن انباشته چند دهه‌ای مقدس‌نمایی و ریای سیستماتیک به پاشنه آشیل تبدیل شده است. هر بروز و ظهور سبک زندگی تجملی و ناسازگار با مدعیات «برخی پدران» افتضاح سیاسی-رسانه‌ای و اعتراض اجتماعی به بار می‌آورد.
کد خبر: ۳۷۷۱۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۰۳
شناخت تاریخ علم؛
در کتاب‌ها و مقالات و سخنرانی‌ها، از تاریخ علم در دوره اسلامی و ایرانی سخن زیاد گفته می‌شود؛ اما هدف از این مباحث، شناخت تاریخ علم در آن دوران نیست. هدف صرفا افتخار کردن و خود را بزرگ جلوه دادن است. در مجموع، هدف از چنین بازخوانی‌هایی یا افتخار کردن است و یا اینکه بگویند در نهایت این دین بود که منجر به افول علم در جامعه‌ی ما شد!
کد خبر: ۳۷۶۳۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۷
علوم انسانی؛
محمدجواد هراتی قائم مقام وزیر علوم در امور علوم انسانی در مراسم افتتاحیه همایش بین المللی انسان‌شناسی در حکمت ابن سینا بیان داشت که در فیزیک، شیمی، زیست شناسی و مهندسی، موضوع طبیعت است، ولی موضوع علوم انسانی، موضوع باور‌ها و عقایدمان است. بدین ترتیب پذیرش نظریه‌های علوم انسانی سکولار موجب می‌شود تا آثارش بلافاصله در تغییرات هویتی ما ظهور و بروز پیدا کند و بلافاصله هویت انسان را دگرگون می‌کند. بر این اساس بحران فرهنگی در دانشکده‌های علوم انسانی زودتر از دانشکده‌های فنی مهندسی دیده می‌شود.
کد خبر: ۳۷۲۴۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۰